“Ra đi, hẹn một ngày về”
Ở tuổi 91 nhưng ký ức ngày trở về tiếp quản Thủ đô năm xưa vẫn còn vẹn nguyên trong tâm trí Đại tá Dương Niết trong cuộc trò chuyện với phóng viên trong ngôi nhà ở phố Nguyễn Viết Xuân (phường Khương Mai, quận Thanh Xuân). 70 năm trước, ông là một trong 214 cán bộ, chiến sĩ đầu tiên về tiếp quản Thủ đô.
Đại tá Dương NiếtTheo lời kể của Đại tá Dương Niết, cuộc chiến ngăn chặn âm mưu trao trả Hà Nội của địch tuy không có tiếng súng, nhưng vô cùng căng thẳng, phức tạp. Địch muốn phá, còn Chính phủ ta muốn giữ lại tất cả cho Nhân dân, đấu tranh phải tránh nổ súng. Để đối phó với âm mưu, thủ đoạn của địch, cấp trên quyết định chọn 214 người của Tiểu đoàn Bình Ca có phẩm chất và sức khỏe tốt, do Chính trị viên tiểu đoàn Vũ Huy Hậu dẫn đầu, đóng vai cảnh vệ thành để vào các nơi Pháp đóng ở Hà Nội. Chấp hành chỉ thị của cấp trên, tiểu đoàn đã thay đổi vũ khí trang bị theo yêu cầu của Pháp.
Sự kiện Tiểu đoàn Bình Ca vinh dự là đơn vị bộ đội đầu tiên vào tiếp quản Thủ đô là sự trùng hợp lịch sử hiếm thấy, bởi đây chính là đơn vị đầu tiên được lệnh rút khỏi Thủ đô hồi đầu kháng chiến toàn quốc (năm 1947). Các cựu chiến binh Tiểu đoàn Bình Ca rất tự hào về đơn vị mình là nhân chứng lịch sử của hai đầu sự kiện: “Ra đi và Trở về”. Tiểu đoàn Bình Ca là đơn vị đầu tiên thực hiện lời thề của các chiến sĩ Thủ đô: “Ra đi, hẹn một ngày về”.
“Sau Chiến thắng Điện Biên Phủ, đơn vị chúng tôi chuẩn bị về giải phóng Bắc Giang thì có lệnh đình chiến. Đơn vị về tập kết tại Phùng. Ngày 6/9/1954, có một cán bộ tham mưu của ta ở trong nội thành ra phổ biến nhiệm vụ với tôi. Lúc đó, tôi mới biết mình được vinh dự vào tiếp quản Thủ đô” - Đại tá Dương Niết hồi tưởng lại.
Theo lời kể của Đại tá Dương Niết, ngày 19/9/1954, tại Đền Hùng, Bác Hồ giao nhiệm vụ cho Đại đoàn 308 về tiếp quản Thủ đô. Đây là nhiệm vụ rất vinh quang nhưng cũng rất nặng nề. Đại đoàn 308 là đại đoàn chủ lực đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam, được thành lập ngày 28/8/1949, đã trải qua hầu hết các chiến dịch và các trận chiến đấu, giành thắng lợi oanh liệt, được Bác tin tưởng giao cho nhiêm vụ này. Đây là một nhiệm vụ mới đối với đại đoàn nên Bác căn dặn rất kỹ, những việc cần làm và những việc cần tránh, để hoàn thành tốt nhiêm vụ. Những điều Bác dạy sau này là bài học cho cán bộ, chiến sĩ trước khi vào tiếp quản Thủ đô.
Hành quân về Phù Lỗ, tại đây, các chiến sĩ Tiểu đoàn Bình Ca được học kỹ 10 điều khi về tiếp quản Thủ đô Hà Nội. “Vì chúng ta với Pháp trao đổi với nhau tại Hội nghị Trung Giã, trước khi Pháp rút, ta phải vào tiếp quản, nhưng Pháp yêu cầu ta không cho bộ đội chủ lực vào, không mang súng trường, không đeo huy hiệu chiến sĩ Điện Biên vì 2 tiếng Điện Biên lúc đó là ác mộng đối với sĩ quan và binh lính của Pháp. Đêm 7/10, chúng tôi về ngay làng Vân ở đầu cầu Đuống. Nhân dân vui mừng, phấn khởi ra đón chúng tôi” - Đại tá Dương Niết hồi tưởng.
Khoảnh khắc lịch sử
Trong hồi tưởng của Đại tá Dương Niết, trải qua cả 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ, khoảnh khắc đáng nhớ nhất đối với ông chính là những ngày cùng đồng đội trở về tiếp quản Thủ đô Hà Nội năm 1954.
“Sáng 8/10, chúng tôi ra đến cầu Đuống. Theo thỏa thuận ở Hội nghị Trung Giã, Pháp sẽ đón đoàn ở cầu Đuống. Sau đó, chúng dẫn đoàn lên xe về thẳng trụ sở Ban Liên hiệp đình chiến, đóng ở Nhà thương Bến Thủy (nay là Bệnh viện Trung ương Quân đội 108). Tại đây, đoàn được chia làm 35 tổ, mỗi tổ từ 3 - 5 người di chuyển về 35 vị trí có quân Pháp đóng. Đây là những vị trí quan trọng do Pháp đã chiếm giữ ngay từ khi chúng đặt chân đến Hà Nội như: Phủ toàn quyền, Tòa thị chính, Tòa án tối cao, Sở Cảnh sát Bắc Việt, Nhà máy điện, Nhà máy nước, Nhà máy đèn Bờ Hồ, Ga Hàng Cỏ, Nhà tù Hỏa Lò, Bệnh viện Bạch Mai...” - Đại tá Dương Niết.
Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Bí thư Quận ủy Thanh Xuân Bùi Huyền Mai đến thăm, tặng quà Đại tá Dương Niết nhân dịp kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đôĐại tá Dương Niết không bao giờ quên không khí của Thủ đô trong ngày 10/10 cách đây 70 năm. 5 giờ sáng 10/10/1954, cả Hà Nội tưng bừng nhộn nhịp cờ hoa đón mừng ngày hội lớn. Rất nhiều khẩu hiệu vải đỏ chữ vàng tràn ngập trên các phố: “Hồ Chủ tịch muôn năm” “Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa muôn Năm” “Hoan hộ đoàn quân chiến thắng trở về”...
15 giờ chiều 10/10/1954, sau 9 năm kháng chiến trường kỳ, lá cờ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa chính thức tung bay, còi Nhà hát Thành phố nổi lên, hàng chục vạn quân dân Hà Nội trang nghiêm dự Lễ chào cờ do Ủy ban Quân chính tổ chức tại Sân vận động Cột Cờ. Sau nhiều năm xa cách Thủ đô, các chiến sĩ của Tiểu đoàn Bình Ca được trở về, hòa cùng với Nhân dân đón mừng ngày chiến thắng, dưới bầu trời tự do, rực rỡ cờ hoa.
Âm hưởng của bản hùng ca Hà Nội chiến thắng luôn vang vọng tới mọi thế hệ
Đại tá Dương Niết bày tỏ niềm tự hào: “Việc không phải đánh vào Hà Nội mà vẫn giải phóng Hà Nội, đó là kết quả của sự lãnh đạo tài tình của Đảng và Bác Hồ, tài thao lược của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, sự hy sinh chiến đấu của toàn dân suốt 9 năm kháng chiến trường kỳ. Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ đã đưa đến kết quả giải phóng miền Bắc và giải phóng Thủ đô”.
Sau tiếp quản Thủ đô, Đại tá Dương Niết tiếp tục công tác trong quân đội; sau đó làm Hiệu phó Trường Trung cao Không quân (nay là Học viên Phòng không - Không quân), năm 1991 về nghỉ hưu với quân hàm Đại tá.
Nhớ lại những giây phút lịch sử hào hùng của dân tộc, Đại tá Dương Niết xúc động bày tỏ: “Trở về Thủ đô, chúng tôi cảm nhận rất rõ khát khao hòa bình, tự do của người dân được vỡ òa trong niềm vui, niềm hạnh phúc. Thế hệ trước đã chiến đấu, ghi dấu ấn và để lại cơ đồ cho lớp trẻ hôm nay. Chúng tôi tự hào là một phần của lịch sử. Tôi mong sao, các bạn trẻ hôm nay tiếp nối truyền thống, nuôi dưỡng niềm tự hào, biết ơn, từ đó cống hiến trí tuệ, góp phần xây dựng Thủ đô giàu đẹp, văn minh, hiện đại”.
Xúc động khi nhắc về những người đồng đội, Đại tá Dương Niết chia sẻ: “trong số 214 chiến sĩ Bình Ca vào tiếp quản Hà Nội năm 1954, đến năm 2019, ở Hà Nội còn 5 người, nhưng đến nay 4 người đã ra đi, chỉ còn lại mình tôi. Các anh ấy ra đi đều ở tuổi 90 và trên 90”.
Ngày trở về tiếp quản Thủ đô năm đó mãi là dấu son trong những trang vàng của lịch sử cách mạng nước ta, thể hiện tinh thần “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh” của toàn thể đồng bào, chiến sĩ đã chiến đấu, hy sinh cho dân tộc.
Chia sẻ về Ngày Giải phóng Thủ đô, Đại tá Dương Niết nói: “Thật đáng tự hào hạnh phúc hơn, 70 năm trôi qua, cứ đến ngày này, nhất là khi được xem những hình ảnh tái hiện chặng đường chiến đấu oanh liệt của quân và dân Hà Nội, tôi như được sống lại năm tháng hào hùng đó. Những ngày tiếp quản Hà Nội là những ngày mang đến cho tôi bao nhiêu kỷ niệm đẹp, trở thành dấu ấn in đậm trong tâm trí tôi, không thể nào quên. Tôi mong rằng, âm hưởng của bản hùng ca Hà Nội chiến đấu và chiến thắng vẫn luôn vang vọng tới mọi thế hệ, nhất là những thế hệ trẻ. Qua đó, thế hệ trẻ sẽ tiếp nối truyền thống đầy tự hào của cha ông, thực hiện các Nghị quyết của Trung ương, Thành ủy để xây dựng Thủ đô văn hiến - văn minh - hiện đại”.
“Được chứng kiến sự thay đổi và phát triển của đất nước, chúng tôi xin hứa với anh linh các anh hùng liệt sĩ, với các đồng đội, với Đảng, Nhà nước và Nhân dân sẽ phát huy tốt truyền thống của người chiến sĩ cách mạng, giữ vững phẩm chất anh Bộ đội Cụ Hồ, thực hiện tốt đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, gương mẫu trong lối sống, học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức phong cách của Bác, thực sự là tấm gương mẫu mực cho thế hệ trẻ học tập, noi theo; tích cực tham gia xây dựng hệ thống chính trị cơ sở, tham gia các phong trào, các cuộc vận động của Trung ương và địa phương phát động” - Đại tá Dương Niết bày tỏ.